Tìm sự bình yên tại Vân Long - Ninh Bình

Nếu bạn đã từng phải sợ hãi khi bị chèo kéo đổi tiền và đòi tiền bo ở Tràng An, cảm thấy khó chịu với những lần bị vòi vĩnh ở Tam Cốc, bạn hẳn sẽ thấy thật khác biệt và dễ chịu khi lên thuyền du ngoạn mặt nước lặng như tấm gương khổng lồ ở Vân Long.

Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ. Khu bảo tồn này nằm ở phía đông bắc huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Vân Long được đưa vào khai thác du lịch từ năm 1998 và hiện là một trọng điểm du lịch của Quốc gia Việt Nam, là nơi sở hữu 2 kỷ lục của Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam năm 2010 đó là: "Nơi có số lượng cá thể voọc mông trắng nhiều nhất" và "Nơi có bức tranh tự nhiên lớn nhất". Năm 1999, nơi đây trở thành khu bảo tồn thiên nhiên, được ghi trong danh sách khu rừng đặc dụng Việt Nam và được công nhận là một khu Ramsar của Thế giới.

Không được biết tới nhiều như tuyến du lịch Tam Cốc – Bích Động, bến đò trên triền đê thường hiu hắt vắng lặng suốt ngày. Và khi ngồi trên thuyền, bạn sẽ nhận thấy mặt nước mênh mông cũng ít khi bị xao động bởi mái chèo. Rõ ràng thu nhập từ du lịch của cư dân bản địa có phần kém hơn so với bên Tam Cốc bởi sự đầu tư về du lịch ở đây vẫn còn ở mức sơ khai. Thuyền chở khách đúc bằng xi măng phủ cốt phên tre, trông không mấy cảm tình cho du khách. Song bù lại, người chở đò thường chất phác, nhiệt tình và tất nhiên không có cảnh chèo kéo mua bán đồ thêu, chụp ảnh… như các nơi khác. Trên hành trình suốt ba tiếng đồng hồ, chúng tôi được nghe người chèo rủ rỉ kể chuyện, mà chuyện hay được kể nhất vẫn là cuộc sống ở đây, tất nhiên rồi!

Tính tới thời điểm này, theo thông báo của ông Tilo Nadler, giám đốc trung tâm Cứu hộ thú linh trưởng Cúc Phương thì tại Vân Long chỉ còn tồn tại hơn 40 cá thể voọc quần đùi trắng.  Xưa kia loài này chắc hẳn phải khá đông đúc chứ không như bây giờ. Những chuyện săn bắn thú mới chỉ bị nghiêm cấm từ khi vùng này được quy hoạch du lịch, còn trước đó có mấy người hiểu về cái gọi là bảo tồn thiên nhiên.

Hiện nay, quần thể voọc tại Vân Long chiếm số lượng lớn nhất trong cả nước. Tuy nhiên không phải ai cũng có may mắn bắt gặp và nhin thấy chúng. Lý do bởi thời gian du ngoạn mặt nước thường không trùng với thời gian chúng ra ngoài. Giữa trùng điệp nước vây bọc, những khối núi liên tiếp là nơi cư trú lý tưởng của chúng. Dễ hiệu với những vách núi gần như thẳng đứng, cao vài chục mét thì chuyện nhìn thấy các cá thể voọc khá là hy hữu đối với du khách.

Để có cơ duyên gặp được những con thú đang nằm trong Sách đỏ này, chúng tôi đã quyết tâm dậy thật sớm, hẹn lái đò từ hôm trước để xuất bến từ 5 giờ sáng. Ngay từ mỏm núi đầu tiên tại khúc quanh dẫn từ mé ngoài vào trong đầm nước, người lái đò xuýt xoa bởi rất gần mép nước, một chú voọc to kễnh đang ngồi im như tượng. Đây chắc hản phải là con đầu đàn hay trinh sát cảnh giới gì đó. 

Nhìn mấy chiếc thuyền bơi trên mặt nước phía dưới bằng vẻ thờ ơ, chú voọc đủng đỉnh trèo sâu vào tán lá cây rậm rạp. Không biết nói thật hay nói chời mà người chèo đò bảo chúng tôi loài voọc quần đùi trắng rất thích ăn lá duối, và ở mỏm núi đó có một cây duối to. Kể cũng lạ, hầu hết các loài linh trưởng đều ăn tạ còn ăn lá duối thì tôi không tin lắm. Nhưng chúng tôi cũng không quan tâm lắm bởi ngay sau đó, chúng tôi ai cũng chăm chú và say sưa nhìn lên vách núi trên cao. Trên vách núi cao thẳng tuột, cả một đoàn voọc kéo ra, có lẽ trên dưới chục con. Sự xuất hiện của chúng mang âm hưởng của một cuộc rượt đuổi đầy náo loạn, tạo nên không khí rộn ràng của thiên nhiên nơi đây.

Khó có thể tin những chú voọc lại có thể di chuyển cực nhanh trên vách đá thẳng tuột như vậy. Nhảy từ trên cao xuống tán cây chìa ngang, bám và chạy thoăn thoắt trên vách, đàn voọc dường như đang đuổi theo con mồi hay có tranh chấp nội bộ. “Chúng nó đuổi theo một con chồn”, người lái đò tường thuật cho chúng tôi. Chúng tôi không dám tin vào thông báo đó, bởi làm sao người lái đó biết đó là con chồn. Hơn nữa đây là loài voọc chứ có phải hổ báo gì mà đi săn mồi như vậy? Với khoảng cách hàng trăm mét, ống kính 200 của tôi cũng chỉ chụp được những tấm không rõ ràng trong ánh sáng buổi bình minh nhập nhoạng. Cuộc rượt đuổi của đàn voọc khiến những tán lá rung lên như có bão. Đàn voọc làm sôi động cả buổi bình minh suốt hơn 20 phút mới tạm ngưng. Cảnh tượng này ngay cả người lái đò của chúng tôi cũng thú nhận chưa gặp bao giờ. Bình thường chỉ thoáng thấy một, hai chú voọc từ xa chứ đâu dễ mà gặp cả đàn như vậy.

Khi tiến sâu hơn vào đầm, những đàn chim trời chào đón chúng tôi bằng vẻ náo loạn thông thường. Lũ vịt nước lặng lẽ bơi rồi vụt bay khi có động. Đám cò đậu kín mỏm núi có vẻ bình yên, nhưng đôi lúc nháo nhào cất cánh, rồi lại trở về chỗ cũ. Ở khoảng cách quá xa, đám chúng tôi có vẻ không phải là mối quan tâm của chúng. 

Chiếm đa phần các loài chim ở đây là cò có chiếc mỏ rất giống mỏ bồ nông nhưng nhỏ hơn. Cư dân bản địa có cảm tình với loài cò này, vì chúng ăn khá nhiều ốc bươu vàng, một sự nguy hại tiềm tàng cho đời sống người dân ở đây. Nghe nói, cò chỉ cần kẹp mỏ là có thể bóp vỡ vỏ cứng của ốc bươu. Mỗi ngày, một chú cò nơi đây có thể xơi tái cả ký ốc. Với chiếc mỏ to dài, cặp chân khẳng khuột, cò mỗi khi tung cánh bay có dáng đẹp không kém sếu đầu đỏ ở miệt ngập nước U Minh. Các bậc thầy nhiếp ảnh địa phương vẫn miệt mài tới đây để săn những tấm hình tuyệt đẹp về hàng vạn cánh cò bay lượn trên đầm Vân Long buổi hoàng hôn, còn du khách từ nơi xa, chỉ lưu lại vài ngày đành bằng lòng với vài đàn cò lẻ tẻ vậy.

Được mệnh danh là “vịnh không sóng”, Vân Long đẹp với vẻ bình yên, từ mặt nước phẳng lặng soi rõ lớp rong dày đặc dưới mặt nước cho tới đám sen tự nhiên mọc tràn lan, từ dáng núi nhấp nhô cho tới đám cỏ lác ngả màu vàng rực vào mùa khô. Nhún nhường nằm sát mặt nước là những chiếc lá tròn như lá sen, từ đó nở ra bông hoa nhỏ xíu trắng muốt có tên hoa trang. Lác đác hoa súng, hoa sen khoe sắc, hợp cùng đám lau lác tạo thành bức tranh thiên nhiên yên hoà. 

Du lịch trên mảnh đất này là vậy, cứ nhẩn nhơ thưởng ngoạn, chậm rãi chiêm ngưỡng vẻ đẹp bình yên để nhận ra sự độc đáo của thiên nhiên, núi rừng nơi đây.